पुणे नगर वाचन मंदिराची स्थापना ७ फेब्रुवारी, इ.स. १८४८ रोजी झाली. या ग्रंथालयाचे आधीचे नाव दि पूना नेटिव्ह जनरल लायब्ररी असे होते. न्यायमूर्ती रानडे हे संस्थेचे पहिले अध्यक्ष होते.
पेशव्यांच्या बुधवार वाड्यात न्यायाधीश हेन्री ब्राऊन यांनी न्यायमूर्ती महादेव गोविंद रानडे, लोकहितवादी गोपाळ हरी देशमुख, कृष्णशास्त्री चिपळूणकर, प्रो. केरो लक्ष्मण छत्रे, दाजी नीलकंठ नगरकर, विष्णू परशुराम रानडे, सोन्या बापू मांडे, विष्णू मोरेश्वर भिडे यांच्या साहाय्याने या ग्रंथालयाची स्थापना केली. या लोकांनी श्रम आणि धन देऊन हे ग्रंथालय उभारले.
ग्रंथालयाची इमारत
ब्रिटीशांच्या काळात येथील जनतेला इंग्रजीचे शिक्षण देण्यासाठी करण्यात आलेल्या प्रयत्नांचा एक भाग म्हणून या ग्रंथालयाची स्थापना करण्यात आली.
इ.स. १३ मे १८७९ रोजी बुधवार वाड्याला आग लागली व वाडा भस्मसात झाला. ग्रंथालयाच्या चिटणीसांच्या घरी असलेल्या एका धारिणी खेरीज संपूर्ण ग्रंथालय भस्मसात झाले. याची नोंद पूना गॅॅझेटियरमध्ये आहे. नगरकर वाड्यानंतर लायब्ररी १५ एप्रिल १८८४ ते १ एप्रिल १८८९ पर्यंत दाणे आळीतील पुणे सार्वजनिक सभेच्या जागेत होती. नंतर १५ मे १८८२ रोजी वाचनालयासाठी लक्ष्मीपथावरील बेलबाग समोरील फडणीसांची मोकळी जागा ४००० रुपयांना विकत घेतली. १७ जुलै १८८२ श्री. रावसाहेब फडणीस यांच्या हस्ते पायाभरणीचा कार्यक्रम झाला
पुणे नगर वाचन मंदिराची स्थापना ७ फेब्रुवारी, इ.स. १८४८ रोजी झाली. या ग्रंथालयाचे आधीचे नाव दि पूना नेटिव्ह जनरल लायब्ररी असे होते. न्यायमूर्ती रानडे हे संस्थेचे पहिले अध्यक्ष होते.
पेशव्यांच्या बुधवार वाड्यात न्यायाधीश हेन्री ब्राऊन यांनी न्यायमूर्ती महादेव गोविंद रानडे, लोकहितवादी गोपाळ हरी देशमुख, कृष्णशास्त्री चिपळूणकर, प्रो. केरो लक्ष्मण छत्रे, दाजी नीलकंठ नगरकर, विष्णू परशुराम रानडे, सोन्या बापू मांडे, विष्णू मोरेश्वर भिडे यांच्या साहाय्याने या ग्रंथालयाची स्थापना केली. या लोकांनी श्रम आणि धन देऊन हे ग्रंथालय उभारले.
ग्रंथालयाची इमारत
ब्रिटीशांच्या काळात येथील जनतेला इंग्रजीचे शिक्षण देण्यासाठी करण्यात आलेल्या प्रयत्नांचा एक भाग म्हणून या ग्रंथालयाची स्थापना करण्यात आली.
इ.स. १३ मे १८७९ रोजी बुधवार वाड्याला आग लागली व वाडा भस्मसात झाला. ग्रंथालयाच्या चिटणीसांच्या घरी असलेल्या एका धारिणी खेरीज संपूर्ण ग्रंथालय भस्मसात झाले. याची नोंद पूना गॅॅझेटियरमध्ये आहे. नगरकर वाड्यानंतर लायब्ररी १५ एप्रिल १८८४ ते १ एप्रिल १८८९ पर्यंत दाणे आळीतील पुणे सार्वजनिक सभेच्या जागेत होती. नंतर १५ मे १८८२ रोजी वाचनालयासाठी लक्ष्मीपथावरील बेलबाग समोरील फडणीसांची मोकळी जागा ४००० रुपयांना विकत घेतली. १७ जुलै १८८२ श्री. रावसाहेब फडणीस यांच्या हस्ते पायाभरणीचा कार्यक्रम झाला
पुणे नगर वाचन मंदिराची स्थापना ७ फेब्रुवारी, १८४८ रोजी झाली. या ग्रंथालयाचे आधीचे नाव दि पूना नेटिव्ह जनरल लायब्ररी असे होते. न्यायमूर्ती रानडे हे संस्थेचे पहिले अध्यक्ष होते.
पुणे नगर वाचन मंदिर हा भारतातील एक ऐतिहासिक व महत्वाचा ग्रंथालय आहे. या ग्रंथालयाने पुण्याच्या सांस्कृतिक आणि शैक्षणिक क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे.
या ग्रंथालयाची स्थापना इंग्रजी शिक्षणाच्या प्रसारासाठी केली गेली होती, त्यानंतर ते पुण्याच्या प्रमुख शैक्षणिक केंद्रांमध्ये एक बनले.
पुणे नगर वाचन मंदिर हे पुण्यातील सर्वात जुनं आणि ऐतिहासिक ग्रंथालय आहे. पुणे नगर वाचन मंदिर - इतिहास, पुणे ग्रंथालयाचा इतिहास, महादेव गोविंद रानडे आणि लोकहितवादी यांच्या योगदानाने सुरू झालेले ग्रंथालय.
पुणे नगर वाचन मंदिराच्या स्थापनेसाठी अनेक महत्त्वपूर्ण लोकांची भूमिका होती. न्यायमूर्ती रानडे, गोपाळ हरी देशमुख, कृष्णशास्त्री चिपळूणकर, आणि दाजी नीलकंठ नगरकर यांनी एकत्र येऊन या ग्रंथालयाच्या स्थापनास प्रारंभ केला.
या ग्रंथालयाचे स्थापत्य, त्याची महत्वाची तारीख, आणि याच्या कार्याची मोठी महत्त्वता आहे. पुण्यातील ऐतिहासिक ग्रंथालयांचा इतिहास सांगताना पुणे नगर वाचन मंदिराचा समावेश अत्यंत महत्त्वाचा आहे.
पुणे नगर वाचन मंदिराच्या संकलनाची मोठी छाप आहे. येथील लेखन, पुस्तकांचे संकलन, आणि कागदपत्रे त्या काळात लोकप्रिय झालेली होती. हे ग्रंथालय त्या काळातील संशोधनाचे प्रमुख केंद्र बनले.
पुणे नगर वाचन मंदिराने पिढ्यांपासून ज्ञान प्रसार केला आहे आणि आजही ते समाजातील शैक्षणिक भागीदारीला प्रोत्साहित करते.
Pune Nagar Vachan Mandir (Pune Library) was established on 7th February 1848. The previous name of this library was the "Poona Native General Library". Justice Ranade was the first president of the library.
Pune Nagar Vachan Mandir is one of the oldest and most important libraries in India, playing a key role in Pune’s cultural and educational development.
The library was founded as part of an effort to spread English education during British rule. After its establishment, it became one of Pune’s primary centers for education and knowledge dissemination.
The Pune Nagar Vachan Mandir library, located in Pune, is an important landmark in the city’s educational and literary heritage. The library's establishment, its historical significance, and contributions of key individuals like Mahadev Govind Ranade and Lokhitwadi Gopal Hari Deshmukh to its foundation are noteworthy.
The history of Pune Nagar Vachan Mandir, the development of the library building, and the pivotal role it has played in shaping the cultural and educational scene in Pune are key to understanding its relevance.
Many significant figures contributed to the establishment of Pune Nagar Vachan Mandir. Justice Ranade, Gopal Hari Deshmukh, Krishna Shastri Chiploonkar, and others worked together to lay the foundation of this historic library.
The library’s architecture, its founding dates, and its lasting impact on the educational and cultural fabric of Pune are pivotal to understanding its relevance in the region.
The library’s collection of books and documents was well-known during the 19th century, and it became an important research hub. This legacy continues as Pune Nagar Vachan Mandir remains an educational resource center.
Pune Nagar Vachan Mandir continues to facilitate learning and knowledge sharing even today. It is one of the most frequently visited libraries in the Pune district, promoting reading, research, and education.
Pune Nagar Vachan Mandir - Main Branch
Address: 181, Budhwar Peth, Laxmi Road, Pune 411002
Working Hours: 9:00 AM to 8:00 PM
Contact: Tel- 020-24450526
Email: pnvm1848@gmail.com
Warje Branch
Address: Nirmala Vishva, Plot No. 16, Shriram Society, Warje, Pune 411058
Working Hours: 10:30 AM to 12:30 PM & 5:00 PM to 8:00 PM
Contact: Mob No: 9921848322
Bibwewadi Branch
Address: Hotel Damodar, P 30 Building, Next to ICICI Direct, Plot No 50, Jedhe Nagar, Opp Ramynagari 1 Soc, Bibwewadi, Pune 411037
Working Hours: 9:00 AM to 12:30 PM & 4:30 PM to 8:00 PM
Contact: Mob No: 7038285169
Gananjay (Kothrud) Branch
Address: Gananjay Co-operative Housing Society, Unit No 2, Badminton Hall, Near Gandhi Bhavan, Kothrud, Pune 411038
Working Hours: 4:30 PM to 8:00 PM
Contact: Mob No: 9922689425
Singhgad Road Branch
Address: Dhanlaxmi Society Krida Sankul, Opp Santosh Hall, towards Suncity, Sinhgad Road, Pune 411051
Working Hours: 9:00 AM to 12:30 PM & 4:30 PM to 8:00 PM
Contact: Mob No: 9359367397
Karvenagar Branch
Address: G-02 Saket Apartment, Near Pune Peoples Bank, Opp Kulshree Block-1, Vitthal Mandir Road, Karvenagar Pune - 411052
Working Hours: 9:00 AM to 12:30 PM & 4:30 PM to 8:00 PM
Contact: Mob No: 9168320669
Shivalay Branch (English Books Section)
Address: 1196/97 Sadashiv Peth, Shivalay Co-op Hsg Soc., Near Shree Jyortiling Harihareshwar Temple, Limayewadi, Pune 411030
Working Hours: 9:30 AM to 5:00 PM
Contact: Mob No: 9139991139
Pashan Branch
Address: Shop No 5, A 3 Building, Survey No 114/13, Shree Bhgawati Nagar, Sutarwadi, Pashan, Pune 411021
Working Hours: 9:00 AM to 12:00 PM (Saturday & Sunday 9:00 AM to 12:00 PM & 4:00 PM to 6:00 PM)
Contact: Mob No: 9529779277
Sahakarnagar Branch
Address: Mauli Apartment, Ground Floor, Plot No B-74, Tulsibaugwale Colony, Sahakarnagar No 2, Opp Late Vasantrao Bagul Garden, Sahakarnagar, Pune 411009
Working Hours: 9:00 AM to 12:00 PM & 5:00 PM to 8:00 PM
Contact: Mob No: 9529779277
Weekly Off:
All branches are closed on Wednesday for a weekly off.
Book Exchange Centers
Ideal Colony
Address: Ideal Colony Ground, Kothrud, Pune 411038
Working Time: Sundays 5:00 PM to 7:00 PM
Contact: Mob No: 9881495188
Anand Nagar
Address: Near Ideal Colony Badminton hall, Kothrud, Pune 411038
Working Time: Thursdays 5:00 PM to 7:00 PM
Contact: Mob No: 9881495188
Navshya Maruti
Address: Pandit Dindayal Upadhyay Sabhagruh, Tulip Sabhagruh, Near Navshya Maruti, Sinhgad Road, Pune 411251
Working Hours: Monday & Friday 5:00 PM to 7:00 PM & Sundays 5:30 PM to 7:30 PM
Contact: Mob No: 9920399747 / 9850990741
Hadapsar
Address: C/o Career Siddhi Hobby Home, Office No 107, 1st Floor, Greenaria, B Building, In front of Sun Sapphire Society, Shinde Vasti, Hadapsar, Pune 411013
Working Time: Thursdays 11:00 AM to 1:00 PM
Contact: Mob No: 9764461567 / 7666524021
